Linux Nedir?

Evvel zaman içinde... Kalbur zaman içinde... kisisel bilgisayar dünyasinda Windows kral iken... Finlandiya’da 21 yasinda bir üniversite ögrencisi çikmis. Yeni edindigi Intel 386 bilgisayarina kurulu DOS’ u sevmemis; Helsinki Üniversitesi’nin bilgisayarlarinda çalisan Unix’ ten kendi bilgisayarinda da olsun istemis. Ama bilgisayar dünyasini idare eden krallar, PC için Unix satilmasini çok agir para sartlarina baglamislar ve büyük firmalar disinda küçük sahislarin Unix edinmesini adeta istemezlermis.


Linus adli Helsinkili bu genç, düsünmüs, düsünmüs... ve sonunda krallara para vermektense, kendi isletim sistemini kendisi yazmaya karar vermis. Çünkü çok zeki ve becerikli bir gençmis. Ortaya DOS yerine bir PC’ yi çalistirmaya, BIOS bilgilerini edip, bilgisayarin klavyesi nerede, ekrani nerede anlamasina yeter düzeyde bir isletim sistemi çikinca, ilk isi bunu, o zaman, yani 1991 yilinda ne ölçüde Internet varsa, o ölçüde çevresine yaymaya karar vermis. Çünkü bu genç çok alçakgönüllüymüs. Arkadaslari “Yahu Linus, bu ne güzel Unix! Gel bunun adi Linux olsun; hem seni hatirlatir, hem de Unix’ i!” demisler.


Böylece yeni isletim sisteminin adi Linux olmus. Aradan yillar geçmis. PC dünyasinda isletim sistemi tahtina kurulmak isteyen krallar arasinda kavga baslamis. Kral IBM, PC tahtina geçmek üzere ortaya OS/2 diye bir prens sürmüs. Ama kral Windows, bu prensi bir kiliç darbesiyle öldürmüs! Büyük bilgisayar sarayindaki Unix krallari ise arda bir “PC tahtini nasil ele geçiririz?” diye düsünüyorlarmis, ama “PC kralliginin kullari zengin degil, bize büyük firmalar gibi çok para kazandiramazlar!” deyip vazgeçiyorlarmis yaristan. Fakat, PC krallarinin kullari arasinda Windows’ un hükümdarligindan hoslanmayanlarin sayisi da artiyormus.


O sirada bir taraftan kendi PC’ sini yöneten Linux tebanin dikkatini çekmis;”Bizim PC’ mizi de yönetir misin?” demisler. Linux, “Tabii yönetirim!” demis. PC’ler “Peki kaç para?” diye sormuslar; Linux, “Para istemem, ama bir sartim var! “ demis. PC’ler o güne kadar hiç böyle bir sey duymamislar.”Nedir sartin?” diye sormuslar hayretle! Linux, “Para istemem, ama hiçbiriniz de benim sirtimdan para kazanamazsiniz” demis. Linux, ayrica kendisinin degistirilmesine de izin vermis; ama bu kez sarti kendisinde yapilan degisikligin herkese açik olmasiymis.

Linux, dünyanin ilk serbest dagitilan yazilimi degil. “Serbest Yazilim Vakfi” diger birçok kurum, henüz PC icat edilmeden önce, bilgisayar yaziliminin ücretsiz dagitilmasi fikrini benimsemis kisiler yazdigi programlari bir araya getiriyor ve dagitiyordu. Yakin zamana kadar Linux da tamamen ücretsiz edinilebilirdi. Fakat bir bilgisayar isletim sistemi yazilimini kernel adi verilen çekirdek programi kendi donanimina göre “derlemek” tabir edilen islemden geçirerek kurabilecek çok az kullanici bulundugu için, birçok firma, bir “Linux’u bilgisayara kurma programi” üreterek bunu satiyor. Bu tür Linux kurma programina, “Linux Dagitimi” (distribution) adi veriliyor. “Dagitim” paketleri üreten firmalar, kendi paketlerin daha cazip hale getirmek için, sunduklari ürünün bir Linux sisteminde bulunmasi gereken birçok yan ürün içermesine de özen gösteriyorlar.


Serbest Yazilim ruhuyla hareket eden Linux’u kendi yazilimlari için en elverisli ortam diye gören birçok bireysel programci da programini ücretsiz dagitiyor. Ayrica Linux’un yayilmasi fikrini savuna dernekler ve kullanici guruplar tarafindan ücretsiz verilen “dagitim” paketleri da var. Bunlari Internet’ten indirerek,kurmaniz mümkün. Linux’u, ortaya çikaranin amacina uygun sekilde gerçekten bes kurus para ödemeden edinmek istiyorsaniz, Internet’te http://www.linux.org.tr adresine girmeniz yeterli. Ayrica, Internet’te baska birçok yerden ticari olmayan dagitim paketi bulmaniz da mümkün.


Linux, bir Unix programi midir? Bu sorunun cevabini vermek için “ Unix programi nedir?” diye sormak gerekir. Unix sistemini gelistiren bilim adamlari ve bilgisayar isletimcileri, bu ad altinda çok sayida isletim sisteminin ortaya çikmasi üzerine, oturup birtakim standartlar gelistirmis, hatta bir “Bir sistemin Unix oldugunu onaylama süreci” belirlemis bulunuyorlar. Bu ilkeler dikkate alinirsa, Linux bir Unix-türevidir; ama LinusTorvalds programi için hiçbir zaman bu onayi istemedigine göre, Linux bir Unix degildir.


Linux’un ilk kullanim alani PC, ve ilk kullanicisi da bilgisayar bilimi ögrencisi iken bugün firmalarin ag yöneten bilgisayarlarinda (server) ve hatta üniversite ve arastirma kurumlarinin süper-bilgisayarlarinda bile bu sisteme rastlamaniz mümkün. ISS’ ler firmalar arasinda da Linux kullanimi hizla yayilmaktadir. Bir lisans karsiligi dagitilmadigi için Linux kullanicilarinin kaydi hiçbir yerde tutulmuyor. Ticari dagitimlarin yayginlasmasi ile bu firmalarin satis rakamlari, Internet’ten yapilan indirmelerin sayisi ve çesitli konferans ve kullanici guruplarin derledigi verilere bakilirsa, bugün 8 milyon bilgisayar kullanicisinin Linux sistemine sahip oldugu söylenilebilir.


Linux, çekirdek program olarak, DOS gibi, komut satirindan yönetilir. Fakat günümüzde birçok kisi, kurum ve kurulus ücretsiz, ticari firmalar ise ücretli, grafik kullanici arabirimi veya Windows benzeri masaüstü programlari üretiyor, dagitiyor ve satiyorlar. Linux sisteminin edindigi ilk kullanici arabirimi, “X Windows Sistemi” idi. Bu, Microsoft firmasini Windows isletim sisteminin masaüstü ve her program için bir pencere yaklasimina benzetilebilir. Kisaca X denilen bu arabirim, daha sonra yaygin olarak kullanilan birçok Linux masa üstünün temeli oldu. Linux, Microsoft Windows, IBM OS/2 ve diger bir Unix sistemi ile dosya alis verisi yapabilir; bu sistemlerle TCP/IP protokolü ile dosya alisverisinde bulunabilir.


Dolayisiyla bir Linux sistemi, hem Web Server hem de Web Browser için isletim sistemi olabilir. Linux’un bir ag ortaminda, ag merkezi veya yazici veya dosya sistemi paylasimini saglayan merkez olarak kullanilmasi için, diger sistemlerle iletisimini saglayan protokolleri vardir. Bugün birçok gönüllü kisilerin katkilariyla, Linux veri tabani yönetimi ve dagitimi yapabilen güvenli ve istikrarli bir isletim sistemi haline gelmis bulunuyor.

Linux da diger birçok isletim sistemi gibi, gelismekte olan bir yazilimdir; ücretsiz dagitilan çekirdek kodu ve ücretli-ücretsiz ekleri, arabirimleri, yükleme programlari,

Linux Dagitimlarini Taniyalim


CALDERA: Özellikle büyük firmalarin ve ag sunucusu ve is istasyonu bilgisayarlari için ticari Linux dagitimi yapmaktadir. Novell ag yöneticisi programlari ve sürücülerinin lisansini alarak, kendi dagitimi il birlikte vermektedir. Bu firmanin dagitiminda, Windows 3.1 için yazilmis, 16 bit’lik Windows programlarini Linux ortaminda çalistirmayi saglayan WABI adli grafik kullanici arabirimi de bulunmaktadir.

DEBIAN: Birçok gönüllüyü bir araya getiren bir örgüt olan Debian grubunun (www.debian.org) dagitimi olan Debian GNU/Linux, Internet’ten edinilebilecegi gibi, CD-ROM olarak da bulunabilir.

DLX: Erich Boehm tarafindan gelistirilmis, tam bir Linux sistemidir. 3.5 inç’lik bir disketle dagitilir. Grafik arabirim ve uygulama programi içermez.

DOS LINUX: Kent Robotti tarafindan gelistirilmis bir Linux sistemidir, MSDOS, PCDOS, OPENDOS ve Windows-95’in DOS kipinde çalisir.

HAL91 FLOPPY: Qyvind Kolas tarafindan gelistirilmis olup, floppy diskete asgari Linux kurulumu yapar. Isletim sisteminden baslangiç ve acil durum disketi olarak yararlidir.

INFOMAGIC: Kendi Linux dagitimi olan bu firmanin (www.infomagic.com) piyasaya sürdügü dagitimdan bulunan Linux, ag ortami için hazirlanmistir; özellikle Apple firmasinin bilgisayarlarinin bulundugu aglar için sürücüler içerir.

LINUX MANDRAKE: Mandrake firmasi tarafindan gelistirilmistir. KDE grafik arabirimi, Apache Web Server, Gimp, Netscape Communicator ve diger birçok programi da içerir.

LINUX PPC: PowerPC Linux Projesi adli grup tarafindan PowerPC mimarisindeki bilgisayarlar için gelistirilmistir.

LINUX PRO: WorkGroup Solutions firmasinin dagitimi olup, 7 CD-ROM’luk bir set halinde satilir. Içerdigi programlar arasinda Linux Ansiklopedisi, 1600 sayfalik bir kitap, kurma, çekirdek derleme ve ayar konusunda birçok belge içerir. Içerdigi kaynaklar arasinda Internet ve Usenet’teki Linux tartismalarindan seçmeler de vardir.


LINUXWARE: Trans-Ameritech firmasi tarafindan gelistirilmis, esnek, kurulmasi kolay ve özellikle evde kullanilan PC’ler için gelistirilmistir. Windows 3.1, Windows 95 veya DOS’ tan yüklenir.

MKLINUX: Apple Bilgisayarlari Açik Arastirma Grubu adli bir örgüt tarafindan gelistirilmistir; Macintosh bilgisayarlarina kurulur.

TURBOLINUX: Pacific Hi-Tech tarafindan gelistirilmis olup, Intel, DEC Alpha ve PowerPC bilgisayarlarinda çalisir. Japonca ve Çince sürümleri vardir. Bu firma (www.pht.com) diger Asya ve Avrupa dillerinde de Linux dagitimlari çikartmaya hazirlandigini bildirmektedir.

REDHAT: Linux dagitiminda öncü firmalardan olan Redhat, Linux Gelistirme Ekibi’ne mensup üç kisi tarafindan kurulmustur. Birçok yazilim ve donanim firmanin yatirim yaptigi bu firmanin (www.redhat.com) dagitiminin bazi bölümleri ücretsiz edinilebilir; fakat bütün paket için para ödemek gerekir.

S.u.S.e GmbH: Alman sirketidir (www.suse.com) . Linux’un Almanca ve Ingilizce sürümünü içeren parali bir dagitimi vardir. CD-ROM’larinda diger kurum ve firmalarin dagitimi da bulunur.

SLACKWARE: Patrick Volkerding tarafindan gelistirilen kur programi ile birlikte verilen bu Linux çekirdegi, belki bugün en yaygin olan Linux’tur. Bu dagitimi, su anda birçok firmadan, örnegin Walnut Creek CDROM firmasinin (www.cdrom.com) CD-ROM’larindan ve Internet sitesinden edinmek mümkündür.

STAMPEDE: Stampede firmasi tarafindan Linux programcilari hedef alinarak gelistirilmistir; birçok Unix programi içerir.

teşekkürler...